درمان زخم با ازن تراپی
هم اکنون افراد بسیاری هستند که با معضلات و مشکلات فراوانی نسبت به ترمیم زخم ها دست به گریبان بوده و علاوه بر بیمار، نزدیکان و آشنایان آنان نیز به نوعی در مشکلات آن سهیم می باشند. زخم ها آنقدر متنوع هستند که نمی توان جز از راه دسته بندی آنها ، به یک طرح درمانی منظم با توجه به شیوه های متفاوت دست یافت. امروزه راه های متفاوتی برای مبارزه با زخم ارائه و پیشنهاد گردیده که عموماً در بسیاری از زخم ها به عنوان کمک درمان محسوب می شوند. دسته بندی زخم ها را با توجه به شکل ظاهری و پیشرفت آنان به انواع قرمز، زرد ، سیاه، مختلط و فشاری شرح داده و سپس راه های درمان را ذکر می کنیم.
مطلب حائز اهمیت اینکه اکنون اکثر جامعه پزشکی ما با واژه اکسیژن فعال (activated oxygen ) بیگانه می باشند. در صورتیکه در جوامع پزشکی کشور های پیشرفته نزدیک به ۲۵ سال است که استفاده از شیوه اکسیژن فعال را به عنوان درمان زخم و دیگر موارد را به عنوان کمک درمان تلقی می کنند. البته در خصوص درمان زخم ها دستیابی به اطلاعات ضروری در مورد بیماران از جمله تاریخچه، توجه به سن، عادات زندگی، وضعیت تغذیه ای و دارویی، بیماری های زمینه ای، حالات روحی- روانی و احیاناً اطلاعات خاص در مورد هر بیمار بسیار حائز اهمیت می باشد. مثلاً هر چه سن بیمار بیشتر باشد ترمیم زخم به علت مشکلات عروقی و فاکتور های ترمیمی کندتر صورت می گیرد. همچنین استعمال سیگار و مصرف الکل، سوء تغذیه، داروهای ضعیف کننده ایمنی، کمبود برخی ویتامین ها از عوامل تاخیر زخم می باشند. با توجه به تقسیم بندی زخم به انواع قرمز، زرد، سیاه، مختلط و فشاری، درمان های معمول با توجه به وضعیت ظاهری آنان انجام می گردد.
۱- زخم قرمز
این زخم ها دارای رنگی قرمز تا ارغوانی روشن می باشند که تصمیم گیری در مورد درمان این زخم ها بستگی به روند ترمیم و نوع عملکرد پزشک بر بیمار دارد. اما بطور کل برای تسریع در بهبود زخم فراهم نمودن محیط مرطوب از اهمیت فراوان برخوردار است. می توان این محیط را به شیوه آب حاوی اکسیژن فعال یا به وسیله سالین یا رینگر لاکتات ایجاد نمود. راه های متداول و شناخته شده در جامعه پزشکی استفاده از پانسمان های مرطوب است که در این پانسمان ها از چند لایه گاز خیس شده با محلول سالین روی زخم استفاده می شودکه در نهایت روی این لایه ها گاز خشک و لایه گاز وازلین تمیز می گذارند و بانداژ می کنند. روش دیگری که هم اکنون در جوامع پیشرفته و برخی از پزشکان داخلی از آن استفاده می کنند برگرفته از گاز اکسیژن فعال می باشد. این گاز به نام های اکسیژن نوزاد و اتم اکسیژن مرسوم بوده و از مولکول اکسیژن به دست می آید که قابلیت فوق العاده و حیرت آوری در ترمیم بافت و ضدعفونی زخم ها دارد. البته اکسیژن مولکولی است پایدار که خود به خود تجزیه نمی گردد اما چنانچه در مجاورت انرژی قرار گیرد شکسته و به دو اتم اکسیژن تقسیم می گردد که همان گاز اکسیژن فعال یا نوزاد اکسیژن می باشد و چون اتم اکسیژن به تنهایی در طبیعت هویت و تعریفی ندارد سریعاً با آلودگی های اطراف خود پیوند نموده و آنها را اکسید و از بین می برد و در مجاورت عملکرد پالایش و ضدعفونی قوی ، اتم های اکسیژن با یکدیگر نیز پیوند نموده و مجدداً به اکسیژن تبدیل می شوند. و چنانچه تجمع خروجی اکسیژن فعال را بر روی زخم ایجاد نمائیم علاوه بر ضدعفونی زخم ، افزایش اکسیژن نیز باعث ترمیم بافت و حتی رگ زایی نیز می گردد. این شیوه می تواند نیاز روش درمان اول یا متداول امروزی را در خصوص مراحل تعویض پانسمان ها ، پوشاندن زخم توسط اکسید روی جهت جلوگیری از ماسیدگی پوست ، نگرانی از نفوذ عوامل خارجی استروما و میکروب ها به داخل زخم ، نگرانی تبخیر سریع آب و مایعات ، پانسمان های مرطوب ، نگرانی عدم تبادل گاز و هوا و موارد دیگر را از بین برده و در نهایت باعث تسریع در ترمیم زخم های قرمز گردد.
۲- زخم زرد
زخم های زرد دارای ترشحات غلیظ یا رقیق هستند که درمان این زخم ها بر خلاف نوع قرمز، خشک نمودن سطح زخم از ترشحات عفونی مورد نظر بوده که پس از آن اجازه گرانولاسیون زخم داده می شود تا به تدریج تبدیل به زخم قرمز گردد. یکی از روش های متداول برای خشک کردن ترشحات ، شستشوی مکرر و استفاده از پانسمان خیس به خشک است که باعث تبخیر آب از درون زخم می گردد. از دیگر موارد می توان از محول های آنتی سپتیک مثل پرمنگنات پتاسیم استفاده کرد و در زخم های کم ترشح از هیدروکولوئید ها و هیدروژن ها به صورت پانسمان بکار برد. البته در زخم های حاوی ترشحات چرکی زیاد استفاده از پانسمان های مسدود کننده ممنوع می باشد. گروهی از پزشکان نیز از روش لارو درمانی جهت درمان زخم های آلوده که نوعی مگس می باشند استفاده می کنند. این حشرات در محیطی استریل پرورش داده می شوند و فقط از بافت های مرده عفونی تغذیه می کنند و جالب اینکه مواد ترمیم کننده ای مانند الانتوئین از خود ترشح نموده و با حرکت خود بافت های جوانه ای را تحریک می کنند. همانگونه که در قسمت زخم های قرمز گفته شد به دلیل قدرت فوق العاده اکسیژن فعال در ضدعفونی ، می توان زخم ها را پس از شستشو در مجاورت و تماس گاز اکسیژن فعال قرار داد تا باعث کاهش و حذف عفونت در زخم گردیده و با تشخیص پزشک نسبت به میزان استفاده از این گاز سرعت تبدیل زخم زرد را به قرمز افزایش و زمان بهبودی را به طور حیرت آوری کاهش داد. با توجه به اینکه اتم اکسیژن ناپایدار بوده و در زمان استفاده مصرف و تبدیل به اکسیژن می گردد ، باید از این گاز در زمان تولید جهت درمان استفاده نمود که هم اکنون در بسیاری از کشور ها دستگاه های تولید گاز اکسیژن فعال را بصورت استفاده خانگی و کلینیکی در اختیار پزشکان و بیماران قرار می دهند و خوشبختانه تعدادی از پزشکان داخلی از این دستگاه ها استفاده نموده و داخل کشور نیز وجود دارد.
دستگاه ترمیم و ضدعفونی زخم :
دستگاه های ترمیم و ضدعفونی زخم دارای ژنراتور هایی هستند که با ایجاد تخلیه الکتریکی یا انرژی بر روی اکسیژن این مولکول را شکسته و از طریق یک لوله خروجی گاز اکسیژن فعال را در دسترس درمان کننده قرار می دهد که استفاده این گاز همراه با بخار سرد و رطوبت و همچنین بصورت محلول در آب بسیار قوی تر و اثر گذارتر می باشد. چرا که باعث تجمع اتم اکسیژن یا همان اکسیژن فعال در محدوده مورد نظر می گردد. نگهداری گاز اکسیژن فعال بصورت تزریق در کپسول گاز و حمل و نقل آن مقدور نمی باشد اما می تواند با تزریق آن در روغن زیتون، کنجد و آفتاب گردان به دلیل خاصیت طبی هر دوی آنها جلوی واکنش و فعل و انفعالات پیوندی اکسیژن فعال را گرفت و آن را در دمای زیر صفر درجه مومیایی نمود و بصورت کرم حاوی اکسیژن فعال جهت درمان استفاده نمود. که خوشبختانه تعدادی از پزشکان داخل نیز از آن استفاده می نمایند. در این روش زخم بیمار را داخل آب قرار داده و یا به وسیله کیسه هایی مناسب پوشانده و با تزریق گاز اکسیژن فعال به طور مرطوب به داخل آن کار ترمیم و ضدعفونی زخم را به نحوه فوق العاده ای انجام می دهند و پس از هر مرحله اکسیژن تراپی سطح زخم را به وسیله کرم های حاوی اکسیژن فعال پوشانده تا علاوه بر ترمیم زخم باعث ریزش بافت های مرده و عفونی زخم بطور خشک شده گردد و در این مرحله زخم مسیر بهبود خود را به سمت زخم قرمز طی می کند. لازم به ذکر است در این مراحل جهت پیشرفت درمان و کاهش زمان بهبودی ، استفاده از انواع پانسمان های موجود و کاربردهای متفاوت آنها نسبت به موقعیت ظاهری زخم ها با تشخیص پزشک به عنوان کمک درمان می توان استفاده نمود که در جای خود بسیار حائز اهمیت بوده و می توانند در کنار این روش قدرت عملکرد خود را به خوبی به عنوان درمان مکمل نشان دهند.
۳- زخم سیاه
در این نوع، سطح زخم به وسیله ماده نگروتیک سیاه رنگ و معمولاً چسبنده پوشیده شده است. جهت درمان این نوع از زخم ها باید سطح نگروتیک را دبریدمان کرد تا شرایط را برای گرانولاسیون بافت های زیر فراهم آورد. در مجموع این کار به وسیله ایجاد رطوبت و ممانعت از تخریب مایعات زیرین زخم انجام می گردد. راه های دیگر دبریدمان استفاده از پانسمان های هیدروژل ، پانسمان های خیس به مرطوب دبریدمان شیمیایی و اتولیتیک می باشد . همچنین با خیساندن مستقیم زخم نیز می توان دبریدمان را انجام داد ولی باید توجه داشت که این عمل باعث ماسیدگی بافت های سالم اطراف زخم می گردد که در خصوص افراد دیابتی می تواند خطرناک باشد. البته چنانچه در زمان خیساندن مستقیم زخم از آب حاوی اکسیژن فعال استفاده شود می توان از ماسیدگی بافت های سالم اطراف زخم جلوگیری و آن را کاهش داد و از آنجائیکه اکسیژن فعال به دلیل قابلیت ضد عفونی باعث خشکی پوست می گردد ، لازم است پس از هر بار استفاده محل زخم و اطراف آن را به وسیله کرم حاوی اکسیژن فعال چرب نمائیم تا هم از خشکی پوست جلوگیری شود و هم نسبت به سرعت بهبود زخم تاثیر نماید.
۴- زخم های مختلط
این زخم ها ترکیبی از زخم های سیاه و زخم های تمیز و جوانه ای می باشند که مانند شیوه های پیشنهادی قبل، ابتدا قسمت نکروزه و سیاه زخم را درمان نموده تا پس از نابود شدن عفونت به روش زخم قرمز آن را بهبود نمائیم .
۵- زخم های فشاری
زخم های فشاری که به نام زخم بستر نامیده می شوند در بیمارانی که به علتی دچار بی حرکتی شده اند این عارضه گریبانگیر آنان شده و علت عمده ایجاد زخم بستر مربوط به فشار طولانی مدت بر روی پوست و متعاقب آن عدم خون رسانی به این عضو می باشد. به طور جامع می توان مراحل ابتدایی تا پیشرفته زخم را به شرح زیر بیان نمود. فشار وارده باعث کاهش یا قطع خون رسانی به پوست یا بافت های زیرین شده و به دلیل اختلال در وضعیت متابولیسم موجب انوکسی و ایسکمی بافتی شده و چنانچه مدت زمان فشار طولانی تر شود مرگ سلولی و سپس نکروز بافتی، خراشیدگی و زخم را خواهیم داشت و با شکافته شدن پوست بدن ، میکروارگانیسم ها و عفونت های ثانوی در محل زخم نفوذ می کنند که در نهایت می تواند عمیق تر گردد و به عضله و استخوان راه یابد و موجب انتقال عفونت از طریق جریان خون به تمام نقاط بدن شود. البته زخم های فشاری نیز مانند دسته بندی زخم از قرمز تا سیاه متنوع و متفاوت می باشد که می توان به شیوه ها و روش هایی که شرح داده شد نسبت به درمان آنها اقدام نمود. با توجه به ماهیت و مشکلات زخم ها بسیار واضح و روشن است که معضلاتی همچون عفونت، پائین بودن سیستم ایمنی بدن، مشکلات عروقی، کاهش میزان اکسیژن در خون ، بالا بودن قند خون مخصوصاً در افراد دیابتی ، بالا بودن سن ، بالا بودن غلظت خون از مشکلات مهم و اساسی زخم ها می باشد. اما با توجه به عملکرد طبیعی و خدادادی اکسیژن فعال و شیوه تجزیه و پیوندی خارق العاده آن در استفاده از این گاز، اکسیژن فعال در درمان اینگونه مشکلات به طور شگفت انگیزی عمل می نماید. با توجه به خاصیت اکسیژن فعال هر گونه ویروس ، میکروب ، قارچ ، باکتری و آلودگی های خطرناک در مجاورت و تماس این ماده حیاتی قرار گیرد آنها را اکسید نموده و در نهایت نابود و بی خطر می سازد. به همین منظور چنانچه بیمار و حتی یک فرد سالم آب نوشیدنی خود را به وسیله اکسیژن فعال پالایش و ضدعفونی نماید علاوه بر اینکه هر گونه رنگ ، بو ، طعم نامطبوع ، میکروب ، ویروس ، باکتری و آلودگی های خطرناک را از بین می برد می توان با نوشیدن آن اکسیژن نوزاد را وارد سیستم گردش خون نموده و در نهایت باعث افزایش اکسیژن خون ، پائین آمدن غلظت خون و بالا بردن سیستم ایمنی افراد ( مخصوصاً افراد کهنسال ) و از همه مهمتر سیستم گردش خون را سم زدایی و ضدعفونی نمود . در خصوص افراد دیابتی به این روش نشان داده شده است که خوردن آب حاوی اکسیژن فعال باعث کاهش قند خون می گردد.
جالب تر اینکه نوشیدن آب حاوی اکسیژن فعال مخصوصاً به طور ناشتا زخم معده ، ورم معده را درمان و حتی باعث کاهش عفونت روده و زخم های آن نیز می شود. همچنین بدن همان واکنشی را که نسبت به جذب مولکول اکسیژن دارد به نوزاد اکسیژن نیز نشان می دهد با این تفاوت که غلظت بالای اکسیژن نوزاد هیچگونه عوارض و مشکلی را بر خلاف غلظت بالای ۳ درصد اکسیژن ایجاد نمی کند .
